Sigorta Strateji Yazarı Dr. Behlül ERSOY’un kaleme aldığı yeni yazısı için keyifli okumalar dileriz…

Günümüzde kullanılan prim esaslı sigorta poliçesi yaklaşık 1250’li yıllarda ortaya çıkmıştır. Bu poliçelerin ilk örnekleri özellikle deniz ticaretinin geliştiği ve bugün İtalya sınırları içinde yer alan Venedik, Cenova ve Floransa’da görülmüştür. Yine de tam bir sigorta poliçesi olarak kabul edebileceğimiz örnekler için 14. yüzyılı beklememiz gerekti. Böylece deniz ticaretinde ihtiyaç duyduğumuz deniz nakliyat poliçesi ilk defa İtalya’da, 3 Ekim 1347 tarihli bir sözleşme ile Cenova’dan Mayorka’ya giden “Santa Clara” namlı bir geminin yükünü temin için yazılmıştır.  [1]

Görüldüğü gibi İtalya sadece Roma Medeniyeti ile insanlık tarihinin akışına yön vermekle kalmayıp aynı zamanda sigortacılık tarihinde de bir kilometre taşı olmuştur. Hatta geleneksel sigortacılığa alternatif olarak bir “Mafya Sigortacılığı” endüstrisini literatüre kazandırmayı da ihmal etmemiştir. Peki mafya sigortacılığı nedir? Kariyer fırsatları nelerdir? Ne gibi ürünler vardır? Teminat kapsamları, prim tahsilat yöntemleri nelerdir? Merak ediyorsanız size reddemeyeceğiniz bir teklifim olacak!

Önce bu alternatif sigortacılığın kurumsallaşmasını sağlayan ve bir suç örgütü olan mafyanın felsefesi, kültürü veya organizasyonu hakkında kısaca bilgi vermem gerekiyor. Birçoğumuz mafyayı IMDB’nin en yüksek puan alan ikinci filmi “Baba” dan biliyoruz. Hani şu 1972 yapımı Don Vito Carleone’nin (Marlon Brando) New York City’de yönettiği suç imparatorluğunu konu alan filmi… Ayrıca izleyenler bilir Solozzo namlı mafya üyesinin lakabı Türk’tür. Her ne kadar bir kurgu olsa da bir Türk’ün mafyayla ilişkilendirilmesini açıkçası can sıkıcı bulduğumu belirtmeliyim. Bunun nedenini merak edenlere, filmin uyarlamasının yapıldığı Mario PUZO’nun aynı isimli romanını okumalarını tavsiye ederim.[2]

“Mafia” kelimesinin etimolojisine göz attığımızda ağırlıklı olarak iki görüş karşımıza çıkar. Bunlardan baskın olan görüş, kelimenin Sicilya halkının onları himaye eden, koruyan Osmanlı tüccarlarına hitaben kullandıkları “himaye edenler”, “koruyanlar” anlamına gelen “Ma’waa”dan geldiğidir. İlgili kelime ise yerel halk dilinde “Mafya” diye telaffuz edilmekte.[3]  Bu noktada mafya yapılanmasının ilk örnekleri de ağırlıklı olarak Güney İtalya’da ortaya çıkmış. İtalya’dan ABD’ye göçen bu mafya üyeleri ise özellikle içki yasağının olduğu dönemde cansiperane kurdukları mütevazı suç örgütleri ile gündeme gelmiş. Zaman içinde ABD’nin hür teşebbüs furyasında büyüyen hatta yönetimi tamamen İtalyan bir aileden oluşan (ailenin danışmanı – consigliere istisna olabilir) çok uluslu birkaç suç imparatorluğu ortaya çıkarmayı başarabilmişlerdir.

Suç ekosisteminde her ne kadar rekabet düzeyi yüksek olsa da İtalyan mafyası bu hususta çok kabiliyetlidir. Örneğin; kol, bacak, burun, kulak vb. uzuvlara yönelik cerrahi müdahaleler aracılığıyla, acının binbir rengini müşterilerine ve rakiplerine tattırarak, bilhassa afroamerikalı, hispanik ve tabi irlandalı suç örgütlerine karşı pazar paylarını korumasını bilmişlerdir. İtalyan mafyası ağırlıklı olarak, uyuşturucu, yasadışı kumar, kaçakçılık, şantaj, montaj gibi illegal olan her sektöre yatırım yapmıştır. Mafyanın bu aşamaya insanların riske olan duyarlılıklarını ustaca kullanarak geldiği söylenebilir. Özellikle sigorta benzeri risk yönetimi metotlarını kullanarak ya da sigortayı yeniden yorumlayarak.

Yakışıklı İtalyan mafyası üyelerinin sigortacılık sektörünü kendi inovatif yaklaşımları ile yorumlayıp oluşturdukları paralel sektöre mafya sigortacılığı ve bu piyasadaki ürünlere de genel olarak mafya sigortası denir. Mafya ailesi veya klanı olarak da adlandırdığımız yapının başında Boss ona bağlı Underboss yine bu üst yönetime danışmanlık yapan Consigliere ve ayrıca Boss’a rapor veren Soldiers’den sorumlu Caporegimes bulunur.[4]

Burada Soldiers organizasyonun büyüklüğüne göre değişen sayıda olup, sigortalı namzediyle (kurban) ilk temas kuran kişidir. Süreç çok açık ve net şekilde yürütülür. Rekabetin yoğun olduğu bu sektörde sigortalı namzetine yazılı bir ön teklife lüzum yoktur. Kağıt kürek işlerinin de olmadığı, sözlü fakat “reddedemeyeceği bir teklif” soldier tarafından sigortalı namzetine tebliğ edilir. Teminatlar ise rakip mafya klanının, sigortalının malına canına kastetmesi, kimliği belirsiz kişiler tarafından evinin, dükkanının kundaklanması, çoluk çocuğunun kaçırılması gibi matbu risklere karşı kapsamlı koruma hizmetidir. Ödenecek prim ise Boss’un takdirine kalmıştır.

Bazen prim tahsilâtlarında sıkıntılar yaşanır elbet. O zaman Soldiers adeta bir bahçıvan titizliğinde sigortalıyı budar. Bu bahar temizliği misali olay, sektörün büyümesinin itici gücü olup adeta taze tomurcuklar gibi yeni sigortalı namzetlerinin ortaya çıkmasına sebep olur. Her ne kadar kar oranları çok yüksek olsa da mafya sigortacılığında kriminal bir kariyer çoğu zaman gösterişli bir cenaze töreniyle son bulur. O yüzden mafya sigortacıları hayata gözlerini hep yakışıklı olarak kapar.

Yine geleneksel sigortacılıktan devşirip geliştirdikleri futuristik bir sigorta ürününe de değinmeden geçmek istemiyorum. Klasik sosyal güvenlik sistemine benzer fakat daha kapsamlı bu ürünle, mafya klan üyesinin kıdem ve rütbesine göre yine teminat kapsamında olan (karşı klan üyesi tarafından öldürülme veya polis tarafından tutuklanma gibi) durumlarda geride kalan ailesinin bakım masrafının karşılanması ve çocuğunun bir suç örgütündeki kariyeri garanti altına alınır.

Zaman zaman ironik bir üslupla mafya ve benzeri suç örgütlerini betimlemeye çalıştım. Konunun hassasiyetine istinaden bu uyarıyı da yapmayı bir borç bilirim. Bu ve benzer yapılara iltifat edilmemesini, benzer örgütlerin başta uyuşturucu olmak üzere yürüttükleri faaliyetlerle toplumların çöküşünü hazırladıklarını, geleceğin ışığını söndürdüklerini lütfen unutmayalım.

Siz siz olun her zaman geleneksel sigorta ürünlerini tercih edin, benden söylemesi…

Kaynaklar:
1. https://www.tsb.org.tr/sigortanin-tarihi.aspx?pageID=438
2. Puzo, M. (2011). Baba, (4. Baskı). (Ö. Süsoy, Çev.). E yayınları (Orijinal eserin basım tarihi 1969)
3. https://tr.wikipedia.org/wiki/Sicilya_mafyas%C4%B1#cite_note-ReferenceA-2
4. https://www.legendsofamerica.com/wp-content/uploads/2019/03/Mafia-Org-ChartFBI.gif