GESİD (Genel Sigortacılar Derneği) Yönetim Kurulu Başkanı ve İstanbul Gelişim Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Hakan ÖZCAN Emeklilikte Yaşa Takılanlar ile ilgili gündemi değerlendirdi.

EYT Nedir?

8 Eylül 1999 tarihinde yürürlüğe giren 4447 sayılı yasa ile emekli olmak için aranan sigortalılık süresi (erkek için 25, kadın için 20 yıl) ve prim ödeme (5000 gün) şartlarının yanına bir de yaş şartı (kadın için 58, erkek için 60 yaş) gündeme getirildi. 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanların yeni şartlara entegrasyonu da sigortalılık süresine göre kademeli olarak sağlandı. Emekli olmak için üç şartın (sigortalılık süresi, prim ödeme ve yaş şartının) birlikte sağlanması zorunlu hale getirilmiş oldu. Bu tarihte sigortalılık süresi ve prim ödeme günü tamamlandığı halde yaşı bekleme durumunda olan çalışanlar durumu kamuoyunda “Emeklilikte Yaşa Takılanlar” kısaca “EYT” olarak adlandırılmıştır.

EYT’li kaç kişi var?

Kanunun yürürlüğe girdiği 1999 yılında SSK’lı, BAĞ–KUR’lu ve Emekli Sandığı iştirakçisi olmak üzere sigortalı (aktif) çalışan sayısı yaklaşık 11 milyon kişi bulunuyordu. Aynı tarihte toplam emekli sayısı yaklaşık 6 milyon kişidir. 2022 yılında Emekli sayısı yaklaşık 13 milyona ulaşmıştır. Yani geçen 23 yılda emekli sayısı 7 milyon artmış ve yani 1999’da çalışan 11 milyon kişinin 7 milyonu emekli olmuştur. Özellikle BAĞ-KUR ve yurtdışı prim ödeme kaynaklı ödemeler sebebi ile net EYT’li kişi sayısını zorlaştırmaktadır. Ülkemizde yaklaşık 4 milyon civarı bir EYT’li tahmin edilmektedir.

EYT’liler için düzenleme çalışmaları

Ülkemizdeki EYT’liler sorununu çözebilmek için çalışmalar başlatılmıştır. Yeni düzenlemenin 2022 sonu veya 2023 başı kamuoyu ile paylaşılacağı tahmin edilmektedir. Çalışma ile kamuoyu paylaşılan önbilgilere göre; EYT yasası çıktığında prim ve süre açısından eksikleri olanlar bunları tamamlayarak sisteme girebilecek ve emeklilik hakkı kazanacak. Primini doldurup sigortalılık süresini doldurmayanların beklemesi gerekecek. Düzenleme Eylül 1999 öncesini kapsadığı için Eylül 2024’e kadar tüm EYT’liler sigortalılık süresini doldurmuş olacak. EYT’nin kapsamı belirlenirken sigorta kolları (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) açısından bir ayırım söz konusu olmayacak. Bağ-Kur kapsamında işyeri açan, şirket ortağı olup primini donduranlar bu süreleri canlandırarak prim gün sayısını primlerine ekletebilecek. İlk aşamada 1 milyon üzeri çalışanın bu hakkı kazanarak emekli olacağı tahmin ediliyor.

Bu süreci etkileyecek diğer husus da çalışanların stajda geçirdikleri dönemdir. Meslek liseleri ve üniversitelerde okuyan öğrenciler müfredatlarına bağlı olarak zorunlu staj yapmak durumundadır. 1999 yılında EYT kapsamında olup çalışma hayatı öncesi staj yapanlar bulunmaktadır. Staj süresince öğrencilere kısa vadeli sigorta kollarında prim ödenmektedir Staj döneminde kişileri emekli eden uzun vadeli sigorta kollarında (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına) prim yatırılmadığından, staj tarihi emeklilik işlemlerinde sigorta başlangıcı sayılmamaktadır. Bu dönem borçlanılarak süreç öne çekilebilecektir. Diğer bir detay ise askerlik dönemidir. Yine 1999 öncesi çalışma hayatı öncesi yapılan askerlik dönemidir. Bu dönem de borçlanılarak süreç öne çekilebilecektir.

EYT ile ilgili çalışmalara ait bilgi kamuoyu ile paylaşılan kadardır. 2023 yılbaşında yürürlüğe girecek düzenlemede başka detaylar olacağı muhakkaktır. Düzenlemenin ilanı ile süreç ve uygulama netleşecektir.